izinsiz Gösteri Dergisi’nde Bora Ercan’ın etnocinsellik ve etnopornografi üstüne yazılarını okuduktan sonra, pornografiyle ilgili bilimsel çalışmaların da ele alınmasının tartışmaya katkı sağlayabileceğini düşündük. (1)
Pornografi konusuna ana çizgileriyle 4 bilimsel bakış olduğu görülmekte:
1) Hukuksal Bakış: Bu bakış, temelde, dünyada pornografiyle ilgili ne tür düzenlemeler var ve ne tür düzenlemeler yapılmalıdır?” sorusuna yanıt arıyor (örneğin, Akdeniz, 2002). Bunun dışında, pornoyla ilişkili suçlara yönelik suçbilimsel çalışmalar da, hukuksal bakışın kapsama alanında.
2) Mühendislik Bakışı: Bu bakış, ağbağdaki porno görüntülerinin ve özellikle çocuk pornosu görüntülerinin nasıl kısıtlanabileceğine odaklanıyor (örneğin, Archer Arentz ve Olstad, 2004).
3) Kadın Çalışmaları: Konuyla ilgili kadın çalışmaları, temelde, “kadın hareketinin pornografiye tavrı nedir ve ne olmalıdır?” sorusu çevresinde dönüyor (örneğin, Boyle, 2000).
4) Yansıbilimsel (Psikolojik) Bakış: Bu bakış, özellikle, pornografinin yansıyapısal etkileri, pornografi ve şiddet ilişkisi ve pornografiye yönelik tutumlara odaklanıyor. Çeşitli çalışmalarda deneysel yöntemin de kullanıldığı görülmekte (örneğin, Kenrick, Gutierres ve Goldberg, 1989). Konuyla ilgili yansıbilimsel çalışmaları, çocuk pornosu ve yetişkin pornosu olmak üzere ikiye ayrılabiliriz. Biz, Bora Ercan’ın yazı dizisine koşut bir biçimde, yetişkin pornosuna odaklanacağız.(2)
Yansıbilimsel çalışmalarda ortaya çıkan en önemli bulgu, sanılanın tersine, porno izlemenin tek başına tecavüz gibi eşeysel suçlara yol açmadığı.(3) Her porno, suça yol açmıyor ama şiddet içeriği yüksek pornolar ile eşeysel suçlar arasında bir ilişki olduğu gözlemleniyor (Demaré, Lips ve Briere, 1993). Ayrıca, kadın düşmanlığı gibi tutumlara sahip insanlar içerisinden porno izleyenlerin eşeysel suç eğilimi taşıdıkları bulgulanıyor (Demaré, Lips ve Briere, 1993). Aynı araştırmacılar, daha önceki bir çalışmalarında, tecavüz etme ve eşeysel zora başvurma eğilimlerinin, kişilerarası şiddet uygulamaya yönelik tutumların yokluğunda, tek başına porno izlemeyle ilişkili olmadığını bulgulamışlardır (Demaré, Briere ve Lips, 1988).
Malamuth ve Check (1985) ise, tecavüz söylenini inceledikleri deneysel çalışmalarında, porno izlemeyle ilgili benzer sonuçlara ulaşmışlardır.(4) Öte yandan, pornografi gibi bir konuda deneysel çalışmaların gerçek yaşama genellenebilirliğinin sorunlu olduğunu da unutmamak gerekiyor (Kutchinsky, 1991).(5)
Pornografiyle ilgili bir başka yansıbilimsel çalışma, tecavüz hükümlüleri, eşeysel olmayan diğer adli suçlardan hüküm giyenler ve hükümlü olmayan insanların porno izlerkenki anlık eşeysel tepkilerini karşılaştırmak olabilirdi. Kutchinsky (1991), bu tür bir çalışmada, arada fark bulunmadığını belirtiyor. Kuşkusuz, katılımcıların ne tür fiziksel ve toplumsal bir ortamda porno izledikleri, anlık tepkilerini büyük ölçüde etkileyecektir. Etkiye rastlanmaması, bu ortamın özelliklerine bağlanabilir. Ayrıca, yukarıda andığımız deneysel genellenebilirlik sorunu, burada da geçerli olabilir. Kutchinsky (1991), bu sorunun bilincinde olarak, deneysel bir çalışma yürütmek yerine, 4 ülke arasında, 20 yıllık bir dilim için tecavüz vb. eşeysel suçların oranlarını karşılaştırıyor. 1964-1984 arasında, porno ürünlerin oldukça yaygınlık kazandığı, ABD, Danimarka, İsveç ve Batı Almanya’daki eşeysel suç oranlarına bakıyor. Gerekli sayılamasal (istatistik) denetlemeleri uyguladıktan sonra, tecavüz benzeri eşeysel suçların bu ülkede artış sergilemediğini bulguluyor. Gerçi, bu çalışmada, porno ürünlerin şiddet içeriği denetlenmiş değil ve ağbağdaki porno görüntülerinin eski sürüm videolardaki, basılı yayınlardaki ve uzagörürdeki (televizyon) porno görüntüleriyle karşılaştırıldığında, daha şiddet içerikli olduğu da belirtilmekte (Malamuth, 2004). Yukarıda belirtildiği üzere, eşeysel suçlar, pornoyla değil de, özel olarak, şiddet içerikli pornoyla ilişkili ise, Kutchinsky’nin verileri, güvenilir sayılamayabilir.
Dahası, bu bulguları dünyaya genellemenin doğru olmamasının bir nedeni daha var. Bahreyn’deki, Tayland’daki ve Yeni Zelanda’daki eşeysellik algısının, sözgelimi, Hollanda’dakinden farklı olduğunu söyleyebiliriz. Zaten araştırmacı Bora Ercan, bunun için ‘etnocinsellik’ ve ‘etnopornografi’ gibi taze kavramlara gereksinim duyuyor.
Bir diğer nokta, pornografiye yönelik tutumlar. Wu ve McCaghy (1993), pornografinin yasallaşmasına olumlu yaklaşanların, tutum ölçekleri yardımıyla, bir kesitini sunuyor: Erkek, genç, eğitimli ve daha az dindar. Ayrıca, bu kesim, porno izleme ve eşeysel suçlar arasında varolduğu ileri sürülen ilişkinin varolmadığını düşünüyor ve hukuğun insanların özel yaşamına karışmaması gerektiğini dile getiriyor. Bu kesitin erkek olması şaşırtıcı değil; erkeklerin porno izlemeye daha eğilimli olduğu, gündelik yaşamdan da bilimsel çalışmalardan da biliniyor. Bu kadın-erkek farkını, evrimsel farklılıklar üzerinden açıklayan yansıbilimsel kuramlar bulunmakta (Malamuth, 2004).
Bu yazıda, kapsayıcı olmayı hedeflemeden, Bora Ercan’ın yazının başında anılan ve daha çok toplumbilimsel bir nitelik taşıyan etnocinsellik ve etnopornografi çalışmalarına, konuyla ilgili yansıbilimsel çalışmalara ilişkin bir fikir vererek katkıda bulunmaya çalıştık. Daha ayrıntılı bilgi, The Journal of Sex Research’ün (Eşey Araştırmaları Dergisi) taranmasıyla elde edilebilir.
KAYNAKÇA
Archer Arentz, W. ve Olstad, B. (2004). Classifying offensive sites based on image content. Computer Vision and Image Understanding, 94(1-3), 295-310.
Akdeniz, Y. (2002). Case report: Court of appeal clarifies the law on downloading pornography from the Web. Computer Law & Security Report, 18(6), 433-435.
Bohner, G., Danner, U. N., Siebler, F. ve Samson, G. B. (2002). Rape myth acceptance and judgments of vulnerability to sexual assault: An internet experiment. Experimental Psychology, 49(4), 257-269.
Boyle, K. (2000). The pornography debates: Beyond cause and effect. Women’s Studies International Forum, 23(2), 187-195.
Demaré, D., Briere, J. ve Lips, H. (1988). Violent pornography and self-reported likelihood of sexual aggression. Journal of Research in Personality, 22, 140-153.
Demaré, D., Lips, H. M. ve Briere, J. (1993). Sexually violent pornography, anti-women attitudes, and sexual aggression: A structural equation model. Journal of Research in Personality, 27, 285-300.
Kenrick, D. T., Gutierres, S. E. ve Goldberg, L. L. (1989). Influence of popular erotica on judgments of strangers and mates. Journal of Experimental Social Psychology, 25, 159-167.
Kutchinsky, B. (1991). Pornography and rape: Theory and practice: Evidence from crime data in four countries where pornography is easily available. International Journal of Law and Psychiatry, 14, 47-64.
Malamuth, N. M. (2004). Pornography. N. J. Smelser ve P. B. Baltes (der.). International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences içinde (s. 11816-11821). New York: Elsevier.
Malamuth, N. M. ve Check, J. V. P. (1985). The effects of aggressive pornography on beliefs in rape myths: individual differences. Journal of Research in Personality, 19, 299-320.
Wu, B. ve McCaghy, C. H. (1993). Attitudinal determinants of public opinions toward legalized pornography. Journal of Criminal Justice, 21, 13-27.
(2) Pornografiye bilimsel yaklaşımlardaki temel bir eksikliğin işin tutumyapısal (ekonomik) boyutunun gözardı edilmesi olduğunu düşünmekteyiz. Oysa, pornografi iş kolu, 56 milyar dolarlık bir iş kolu! (Malamuth, 2004).
(3) Burada, ‘cinsel’ sözcüğü yerine ‘eşeysel’ sözcüğünü kullanmamız yadırganabilir. İlkokul kitaplarında bile eşeyli üreme-eşeysiz üreme ayrımı yapılmaktadır. İlki, ‘seksüel’; ikincisi,evrim basamağında insandan daha geri türlerde görülen ‘aseksüel’ üremeye karşılık gelir. Bizce, ‘seksüel’in ‘eşeysel’ olarak değil de ‘cinsel’ olarak çevrilmesi, insan ‘seksüel’liğine, sanki evrimde insana yakın hayvan türlerinde ‘seksüel’ üreme yokmuş gibi, bir özgüllük vermektedir. Oysa biz, insan türünün diğer canlılarla en büyük benzerliklerinden birinin, ölüm ve doğumla birlikte, eşeysel olarak çoğalma özelliği olduğunu düşünmekteyiz.
(4) ‘Tecavüz söyleni’, kimi erkeklerde görülen, “yalnızca açık giyinen kadınlar tecavüze uğruyor”, “aslında her kadında bir tecavüz edilme düşlemi (fantezi) vardır”, “kadınlar, tecavüz edilmek istediklerinde açık giyinirler” gibi gerçekten adına yakışır bir biçimde söylencesel, yalan-yanlış bir inanç öbeğidir. Daha çok dindar ve geleneksel toplumlarda görülen ‘tecavüz söyleni’, erkekler arasında, sanıldığından daha yaygındır (bkz. Bohner ve arkadaşları, 2002).
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
İzinsiz Gösteri'de yayımlanan yazılar ve görselller izin alınmadan ya da kaynak gösterilmeden kullanılamaz
