NAR

Deniz Karabacak

Büyük dinlerin hemen hepsi tarafından kutsal anlamlar yüklenen nar meyvesi, Yunan mitolojisindeki Persephone’nin yeraltı tanrısı Hades tarafından kaçırılma hikayesinde de
evlilik, yaşam ve yeniden doğuşu simgelemek
için kullanılır.

Persephone, bir gün bahçede dolaşırken olağanüstü güzelliğiyle tek başına büyümüş bir nergiz çiçeği görür. Onu koparmak için
eğildiğinde , yer yarılır ve Hades Persephoneyi kaçırıp yeraltı krallığına indirir. Nar taneleri
yiyerek Persephone kendini Hades’e adadığını gösterir. Burada nar evlilik bağının
çözülmezliğinin sembolüdür.

Kızının kaybolmasına sinirlenen Tanrıça Demeter, kızını bir daha görene kadar yeryüzünde meyve yetişmesini engelleyeceğini söyler. Araya giren Zeus, Persephonenin yılın üçte birinde Hades ile geri kalanında Demeter ile kalacağını söyler. Persephonenin yeraltından çıkıp dünyaya geldiği gün baharın gelişi olarak kutlanır.

Zerdüştlük


Teklik içinde çokluk
"It's a pomegranate, and the pomegranate, first of all, is a heavenly fruit in Zoroastrianism because there's a single skin, and inside there are all these tiny little seeds which show unity and unity of mankind."

Nar bitkisinin iran ve Afganistan kökenli olduğu sanılmaktadır. En fazla da Zerdüşt riüellerinde ve tapınma törenlerinde kullanılmış, kutsal sayılmıştır. İran mitolojisinde İsfandiyar’ın nar yedikten sonra yenilmez olduğu anlatılır.

Zerdüşt dinine gore nar meyvesi, “urvaram” ya da “ağaç” olarak kabul edilir. Meyvenin farsça karşılığı, sanskritçedeki Dalim’den gelmektedir. Tüm yıl boyu yeşil kalan nar bitkisi, ruhun ölmezliğini sembolize eder. Aynı zamanda bir tek Narın içindeki binlerce parça, refah ve zenginliğin işareti olarak kabul edilir. Bu nedenle, çocukların taktis törenlerinde nar taneleri, pirinç ve kuru üzüm taneleri ile karıştırılarak etrafa serpilir. Nar’ın zerdüştler için ifade ettikleri:
1. ruhun ölmezliği
2. bolluk ve refah
3. doğanın mükemmelliği

Musevilik

Nar tohumu, kutsal kitap metinleri içinde de geçer. Nar çiçeklerinin, meyvesinin ve tadının güzelliğinden dolayı övülür
ve kutsallık, doğurganlık ve bolluk simgesi olarak kabul edilir. Mimarlık ve süslemede de nar simgesi yoğun olarak kullanılır. Kral solomon için yapılmış dillere destan sarayın tüm sütun başları ve diğer yahudi krallarının saraylarındaki duvarlar nar meyvesi ve yaprak şekillerine benzeyen bezemelerle kaplıdır.

Budizm

Turunç ve şeftalinin yanında kutsal sayılan bir diğer meyve nar bitkisidir. Budist sanatında meyve simgesi, hayatın olumlu etkilerininin özü olarak kabul edilir. Bir budist efsanesine göre şeytani alışkanlıklarından dolayı çocukları yiyen kötü tanrıça Hariti, Buda’nın ona verdiği narı yiyerek iyileşir. Budist
sanatından çocuklara sarılmış olarak resmedilen karakter, Japonya’da Kishimojin adı ile bilinir. Özellikle kısır kadınlar,
çocuk sahibi olabilmek için ona dua ederler.

Hristiyanlık

Meryem ve İsa resimleri ile heykellerinde kıyamet günü , sonsuz hayat sembolü olarak narın kullanılıdğına sıkça rastlanır. Ortaçağ sanatında, doğurganlık sembolü olan nar ağacı ile tek boynuzlu atların avlanması arasında bir paralellik kurulmuştur. Doğası hırçın ve vahşi olan bu tek boynuzlu atlar söylenceye göre sadece bakireler tarafından evcilleştirilebilirler. Bir kere evcilleştikten sonra da bir nar ağazına zicirlenirler. Bu isa’nın beklenen yeniden doğuşunu simgeler.


İslamiyet

Kuran’ın tarif ettiği cennet bahçelerinde nar ağaçları da vardır. Ayrıca narın cennetten çıkma bir ağaç olduğuna inanılır. Anadoluda ve Orta Doğu’da evlilik törenlerinden sonra çiftlere çok çocukları olması dileğiyle nar taneleri yedirilir.


"Başı taa havalarda, ışıyan ve övünen mor salkımlarla,
Tehlikelere açık, söyleyin, o çılgın nar ağacı mı,
Dünyanın orta yerinde şeytanın fırtınasını ışıkla parçalayan,
Ve günün, üzeri türkülerle işli sırmalı örtüsünü
Boydan boya yayan, söyleyin, o çılgın nar ağacı mı,
Günün ipek giysilerinden bir anda soyunup kurtulan?"

(Odisseus Elitis'in "Çılgın Nar Ağacı" şiirinden bir bölüm- Çeviren: Cevat Çapan)